Vụ việc đau lòng xảy ra tại Thanh Hóa khi một nam sinh lớp 12 Trường THPT Đặng Thanh Mai tử vong sau một cuộc xung đột với bạn học, đang thu hút sự quan tâm của dư luận cả nước. Theo thông tin ban đầu, sự việc xuất phát từ một mâu thuẫn nhỏ trong giờ thể dục, nhưng đã leo thang thành hỗn chiến ngoài trường với hậu quả nghiêm trọng.
Vụ việc này không chỉ đặt ra những câu hỏi về trách nhiệm pháp lý của các em học sinh mà còn làm nổi bật vấn đề bạo lực học đường, một thực trạng vẫn đang diễn ra trong các trường học. Phân tích sự kiện này dưới góc nhìn pháp luật giúp người đọc hiểu rõ trách nhiệm hình sự, quyền lợi của các bên và bài học quan trọng để phòng ngừa bạo lực học đường trong tương lai. Sau đây Luật Đất Thủ sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan dựa trên thông tin ban đầu và các quy định pháp luật hiện hành.
Công an tỉnh Thanh Hóa hiện đang tiến hành xác minh vụ việc có dấu hiệu giết người khiến một nam sinh lớp 12 Trường THPT Đặng Thai Mai (xã Quảng Bình) tử vong ( Theo Báo Dân trí). Thông tin ban đầu, ngày 17/10, giữa em L.Q.H. (lớp 12A8) và em P.T.B.N. (lớp 11A9) xảy ra mâu thuẫn trong giờ thể dục. Sau buổi học, H. cùng một số bạn đã chặn đường, dùng tay, chân và mũ bảo hiểm đánh N. Trong lúc bị tấn công, N. rút con dao bấm mang theo và đâm vào cổ H., khiến H. bị thương nặng và tử vong tại bệnh viện. Theo Nghị định 80/2017/NĐ-CP và Thông tư 12/2011/TT-BGDĐT, bạo lực học đường bao gồm mọi hành vi gây tổn hại về thể chất, tinh thần hoặc tài sản giữa học sinh với nhau trong phạm vi trường học. Sự việc trên là lời cảnh báo về hậu quả nghiêm trọng khi mâu thuẫn nhỏ trong trường không được giải quyết đúng cách, dẫn đến hành vi bạo lực ngoài tầm kiểm soát.
Vụ việc nhanh chóng gây ra nhiều tranh luận trái chiều trong dư luận. Một luồng ý kiến cho rằng hành động của N. là hậu quả của việc bị bắt nạt, bị dồn ép — một biểu hiện của bạo lực học đường. Trong khi đó, ý kiến khác lại cho rằng việc mang theo dao cho thấy N. có sự chuẩn bị, thể hiện thái độ liều lĩnh và sẵn sàng dùng bạo lực để giải quyết mâu thuẫn.
Những vấn đề cần được làm rõ:
Các thông tin hiện có mới chỉ phản ánh phần “ngọn” của vụ việc. Để xác định rõ trách nhiệm pháp lý, cần làm rõ “gốc rễ” mâu thuẫn, cụ thể:
- Mức độ và tính chất của mâu thuẫn trong giờ học thể dục?
- Liệu có hành vi chửi bới, xúc phạm hoặc đe dọa sử dụng vũ lực khiến đối phương lo sợ hay không?
- Việc các nam sinh gặp nhau tại cây xăng là ngẫu nhiên hay có sự hẹn trước?
- Con dao mà N. sử dụng có được chuẩn bị sẵn với mục đích giải quyết mâu thuẫn hay chỉ là mang theo tình cờ?
Từ đó, cơ quan điều tra sẽ xác định xem việc N. tấn công lại là hành vi phòng vệ hay cố ý dùng bạo lực. Theo video hiện trường, H. là người chủ động tấn công trước bằng tay, chân, và mũ bảo hiểm. Tuy nhiên, trước khi bị đánh, N. cũng đã có động thái tiến lại phía nhóm của H. Việc N. lựa chọn quay lại tấn công thay vì bỏ chạy là tình tiết quan trọng để xem xét bản chất hành vi.
Có phải “vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng” hay “tinh thần bị kích động mạnh”?
Cần đánh giá thận trọng việc N. có thuộc trường hợp “phòng vệ chính đáng” theo Điều 22 Bộ luật Hình sự 2015 hay phạm tội trong trạng thái “tinh thần bị kích động mạnh” Về yếu tố “tinh thần bị kích động mạnh”, theo hướng dẫn tại Nghị quyết số 04/HĐTP/NQ ngày 29/11/1986 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao.
Phòng vệ chính đáng chỉ được công nhận nếu hành vi chống trả là cần thiết và tương xứng với mức độ tấn công. Ngược lại, nếu hành vi vượt quá giới hạn, rõ ràng quá mức cần thiết, thì có thể bị coi là vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng.
Phạm tội trong tình trạng tinh thần bị kích động mạnh là trường hợp phạm tội khi không hoàn toàn tự chủ, kiềm chế được hành vi của mình, sự kích động đó là hệ quả bộc phát tức thời, do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân gây ra hoặc phạm tội bởi hành vi trái pháp luật của nạn nhân có tính chất đè nén, áp bức tương đối nặng nề, lặp đi lặp lại, sự kích động đó đã âm ỉ, kéo dài, đến thời điểm nào đó hành vi trái pháp luật của nạn nhân lại tiếp diễn làm cho người bị kích động không tự kiềm chế được.
Đặt trong bối cảnh vụ việc, việc N. có thể tiếp tục bỏ chạy nhưng lại quay lại dùng dao tấn công là chi tiết then chốt. Nếu con dao được chuẩn bị từ trước, hành vi này khó được coi là phòng vệ. Tuy nhiên, nếu chứng minh được N. bị tấn công nghiêm trọng, bị kích động mạnh và mất khả năng tự chủ tức thời, đây có thể là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự
Về tình tiết “tinh thần bị kích động mạnh”, cần lưu ý hành vi phạm tội chỉ thuộc tình tiết này nếu đáp ứng các yếu tố gồm: (i) Trạng thái tinh thần bị kích động, không hoàn toàn tự chủ; (ii) Sự kích động là hệ quả bột phát tức thời và (iii) Do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân gây ra.
Như vậy, hành vi của N. chỉ được coi là “bị kích động mạnh” nếu có hành vi “vi phạm pháp luật nghiêm trọng” của H. Việc xác định cần được thực hiện với sự thận trọng tối đa, căn cứ mức độ tổn hại sức khỏe của N. do bị tấn công cũng như tính chất, mức độ hành vi của H.
Nếu không được ghi nhận trạng thái tinh thần “bị kích động mạnh” để làm căn cứ định tội, việc N. bị tấn công trước khi thực hiện hành vi vi phạm pháp luật có thể được xem xét là trạng thái tinh thần “bị kích động” để được ghi nhận như một tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Mọi kết luận cần được cơ quan điều tra thực hiện một cách khách quan, dựa trên mức độ nguy hiểm của hành vi, nguyên nhân mâu thuẫn và thái độ của từng bên.
Vụ việc vẫn đang trong quá trình điều tra và chưa có kết luận chính thức. Tuy nhiên, qua góc nhìn pháp lý, có thể thấy ranh giới giữa phòng vệ chính đáng và vượt quá giới hạn phòng vệ là rất mong manh, đặc biệt trong các vụ việc xuất phát từ mâu thuẫn học đường. Nhà trường, gia đình và xã hội cần phối hợp chặt chẽ trong việc giáo dục kỹ năng kiểm soát cảm xúc, xử lý mâu thuẫn cho học sinh, đồng thời tăng cường tư vấn tâm lý học đường để ngăn chặn bạo lực tái diễn.
Đây là bài học sâu sắc về việc tôn trọng pháp luật, kiềm chế cảm xúc và chọn giải pháp hòa bình thay vì bạo lực — không chỉ cho học sinh mà còn cho toàn xã hội.
