Theo quy định của Bộ luật tố tụng dân sự 2015 thì Xét về bản chất, yêu cầu không công nhận quan hệ vợ chồng là vụ án dân sự. Do chưa đăng ký kết hôn và chưa phát sinh quan hệ hôn nhân nên không thể giải quyết theo thủ tục ly hôn thông thường. Theo đó, căn cứ theo quy định về thẩm quyền của tòa án theo cấp và thẩm quyền của tòa án theo lãnh thổ tại Bộ luật tố tụng dân sự 2015, thẩm quyền không công nhận quan hệ vợ chồng đối với trường hợp vụ án dân sự thuộc Tòa án nhân dân cấp huyện nơi nơi bị đơn cư trú, làm việc.
-
Căn cứ hủy kết hôn trái pháp luật
- Đối với hủy kết hôn trái pháp luật: việc kết hôn không đảm bảo đủ các điều kiện kết hôn như theo quy định tại Điều 8 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 số 52/2014/QH13 của Quốc hội. Trong các trường hợp như: chưa đủ tuổi kết hôn, không do sự tự nguyện từ các bên: có hành vi lừa dối, cưỡng ép; vợ, chồng bị mất năng lực hành vi dân sự; người đang có vợ, có chồng mà đăng ký kết hôn với người khác…
- Đối với hủy kết hôn trái pháp luật: Những người theo quy định tại Điều 10 Luật Hôn nhân gia đình 2014, theo đó bao gồm: người bị cưỡng ép kết hôn, bị lừa dối kết hôn; một hoặc hai bên đã kết hôn trái pháp luật; vợ, chồng hoặc con của người đang có vợ, chồng mà kết hôn với người khác; cá nhân, tổ chức theo quy định tại khoản 2 Điều 10 như Hội liên hiệp phụ nữ, cơ quan quản lý nhà nước về gia đình…
Hình thức xử lý và Hậu quả pháp lý
Xử lý khi hủy kết hôn trái pháp luật.Luật Hôn nhân gia đình 2014 quy định cụ thể tại Khoản 2 Điều 11 như sau:
- Trong trường hợp tại thời điểm Tòa án giải quyết yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật mà cả hai bên kết hôn đã có đủ các điều kiện kết hôn theo quy định tại Điều 8 của Luật này và hai bên yêu cầu công nhận quan hệ hôn nhân thì Tòa án công nhận quan hệ hôn nhân đó.
- Như vậy, nếu cả 2 bên đủ điều kiện kết hôn nhưng không có yêu cầu Tòa án công nhận thì Tòa án sẽ không công nhận.
-
Không công nhận quan hệ vợ chồng
Đối với việc không công nhận quan hệ vợ chồng:
Nam nữ không đăng ký kết hôn mà chung sống với nhau như vợ chồng thì không được pháp luật công nhận là vợ chồng.
Từ sau ngày 01 tháng 01 năm 2003 mà vợ, chồng kết hôn từ sau ngày 3/1/1987 mà không đăng ký kết hôn thì pháp luật không công nhận là vợ chồng;
- Kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2001 trở đi, trừ 2 trường hợp trên nam và nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn, đều không được pháp luật công nhận là vợ chồng; nếu có yêu cầu ly hôn thì Toà án thụ lý và tuyên bố không công nhận quan hệ vợ chồng; nếu có yêu cầu về con và tài sản thì Toà án áp dụng khoản 2 và khoản 3 Điều 17 của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 để giải quyết.
- Đối với yêu cầu không công nhận quan hệ vợ chồng: Khi nam nữ chung sống với nhau theo quy định của pháp luật bắt buộc phải đăng ký kết hôn, mà không tiến hành đăng ký, thì khi có yêu cầu ly hôn Tòa án sẽ ra quyết định không công nhận quan hệ vợ chồng.
Hình thức xử lý và Hậu quả pháp lý
Không công nhận quan hệ vợ chồng: đến thời điểm Tòa án giải quyết mà 2 bên vẫn chưa đăng ký kết hôn hoặc chưa đủ điều kiện kết hôn, hoặc đủ điều kiện kết hôn nhưng không có yêu cầu tòa án công nhận vợ chồng thì Tòa án sẽ không công nhận vợ chồng. Việc xử lý con chung trong thời kỳ này sẽ xử lý theo Luật Hôn nhân gia đình, đối với tranh chấp về tài sản thực hiện theo thỏa thuận hoặc theo Luật Dân sự.
