Khái niệm “ly hôn” là một thuật ngữ pháp luật hôn nhân và gia đình. Khái niệm này lần đầu tiên được đề cập ở Việt Nam từ Luật Hôn nhân và gia đình năm 1959. Theo đó “Ly hôn” là việc chấm dứt quan hệ vợ chồng theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của tòa án.
Hiện nay, có 2 phương thức ly hôn gồm: Đơn phương ly hôn và thuận tình ly hôn. Bài viết dưới đây nhằm cung cấp cho đọc giả những thông tin cơ bản nhất, phân biệt giữa 2 phương thức ly hôn như sau:
1. Khái niệm
Đơn phương ly hôn là trường hợp ly hôn theo yêu cầu của một bên vợ chồng hoặc 1 trong các bên không đồng thuận được tất cảnhững vấn đề quan hệ vợ chồng, quyền nuôi con, cấp dưỡng, chia tài sản.
Ngược lại, thuận tình ly hôn là trường hợp ly hôn theo yêu cầu của cả hai vợ chồng. Khi đó, các bên đương sự đã thỏa thuận được tất cả những vấn đề quan hệ vợ chồng, quyền nuôi con, cấp dưỡng, chia tài sản, giải quyết nợ chung….
2. Bản chất vụ việc
Đơn phương ly hôn bản chất là vụ án dân sự, giải quyết các tranh chấp liên quan đến tất cả hoặc 1 trong các vấn đề: Quan hệ vợ chồng, quyền nuôi con, cấp dưỡng, chia tài sản chung, giải quyết nợ chung…. Đơn phương ly hôn kết thúc bằng bản án có hiệu lực của Tòa án.
Thuận tình ly hôn là việc dân sự, không có tranh chấp, hai vợ chồng cùng đồng ý ly hôn, cùng thỏa thuận được tất cả các vấn đề liên quan và cùng ký tên vào đơn yêu cầu. Việc giải quyết thuận tình ly hôn được tiến hành theo thủ tục tòa án công nhận việc thuận tình ly hôn bằng một quyết định công nhận thỏa thuận của các đương sự.
3. Điều kiện
3.1. Đối với đơn phương ly hôn, xảy ra trong các trường hợp sau:
– Khi vợ hoặc chồng yêu cầu ly hôn mà hòa giải tại Tòa án không thành thì Tòa án giải quyết cho ly hôn nếu có căn cứ về việc 1 trong các bên có hành vi bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng làm cho hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, mục đích của hôn nhân không đạt được….
– Khi một người bị Tòa án tuyên bố mất tích thì bên kia có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết cho ly hôn.
– Khi một bên bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình, đồng thời là nạn nhân của bạo lực gia đình do chồng, vợ của họ gây ra làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, tinh thần của họ thì bố mẹ hoặc người thân thích của bị hại có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết cho ly hôn….
Và cũng như các vụ án dân sự khác, người yêu cầu ly hôn cần phải tự chứng minh được yêu cầu của mình đưa ra là có căn cứ để Tòa án thụ lý và giải quyết.
- Đối với thuận tình ly hôn:
Vợ chồng cùng tự nguyện ly hôn và đã thoả thuận về các nội dung: Đồng ý chấm dứt quan hệ hôn nhân giữa hai bên; Quyền trực tiếp nuôi con, cấp dưỡng; Tài sản chung và nợ chung của vợ chồng.
4. Hạn chế quyền ly hôn
- Đối với thuận tình ly hôn: Pháp luật không hạn chế việc các bên cùng thỏa thuận về thuận tình giải quyết ly hôn và các vấn đề liên quan
- Đối với đơn phương ly hôn: Người chồng bị hạn chế không được quyền yêu cầu ly hôn khi vợ đang mang thai hoặc nuôi con dưới 12 tháng tuổi.
5. Thủ tục giải quyết
5.1. Đối với thuận tình ly hôn
Tòa án giải quyết theo thủ tục vụ việc dân sự, công nhận sự thỏa thuận của các đương sự. Cụ thể:
– Sau khi nhận đầy đủ hồ sơ hợp lệ, Tòa án sẽ kiểm tra đơn, hồ sơ gửi kèm và gửi thông báo tạm ứng án phí.
– Sau khi nộp tiền tạm ứng án phí dân sự tại Chi cục thi hành án dân sự có thẩm quyền và nộp biên lai tạm ứng án phí cho Tòa án thì trong thời hạn 15 ngày làm việc, Tòa án có thẩm quyền mở phiên hòa giải.
– Nếu hòa giải không thành, trong vòng 7 ngày làm việc, nếu các bên không có ý kiến gì, Tòa án sẽ ra quyết định công nhận thuận tình ly hôn.
5.2. Đối với đơn phương ly hôn
So với thuận tình ly hôn thì thủ tục giải quyết vụ án đơn phương ly hôn phức tạp và kéo dài hơn. Cụ thể:
– Sau khi nhận đơn yêu cầu ly hôn, Tòa án xem xét thụ lý vụ án, thông báo để đương sự nộp tiền án phí và người nộp đơn phải giao biên lai nộp án phí tạm ứng để Tòa án xử lý vụ án.
– Tòa án tiến hành lấy ý kiến của bị đơn và tiến hành thủ tục hòa giải. Nếu trường hợp hòa giải không thành thì Tòa án mở phiên tòa xét xử.
– Thời gian giải quyết đơn phương ly hôn theo Luật định là 4 tháng và có thể kéo dài nếu vụ việc có những tranh chấp phức tạp.
